Analysis of REL/ The bloody attack in Banjska, can there be more dialogue between Kosovo and Serbia?

"Dialogue with Serbia no longer makes sense", says Zeqir Gashi for Radio Free Europe.

Speaking after the violent clashes in Banjska, this citizen of Pristina says that all the rounds of talks so far "have gone in vain".

"The latest case in the north is a mirror to show the international community, Europe and America, that Kosovo is defending its territory and that Serbia is the aggressor that incites incidents", he says.

On September 24, a Kosovo policeman was killed after the patrol he was with was attacked by armed groups.

The event took place in the village of Banjské in the municipality of Zveçan - an area inhabited by a majority of Serbs.

The clashes that followed between the attackers and law enforcement resulted in three attackers being killed and several arrested.

Kosovo officials made Serbia responsible for the "aggression", while Serbia denied having a hand in these events.

The Serbian President, Aleksandar Vucic, said that the gunmen were local Serbs of Kosovo, "who could no longer suffer the terror" of the Prime Minister of Kosovo, Albin Kurti.

With the mediation of the European Union and the support of the USA, Kosovo and Serbia have been in negotiations for the normalization of relations since 2011, but the fulfillment of the goal seems distant.

"When victims fall from terrorist acts, dialogue becomes worthless", says Zeqir Gashi.

"We need to create conditions for dialogue and not for Serbia to always lead with conditions", says Rrezarta Basha.

"It is not worth discussing the dialogue anymore, because Serbia's goal is the Association of municipalities with a Serbian majority and the destabilization of the situation. They destabilized it and is it still worth it? No", she says.

For Shemsed Popaj, dialogue is the only alternative for solving problems. But, he adds, without the clarification of all the circumstances of the incident in Banjska, the return of Kosovo to dialogue would not be a real option.

"I think the format should be changed. The issue of dialogue can only be resolved by the United States of America. Of course, with the support of the European Union, but the key word should be the USA", says Popaj.

Dragani nga Mitrovica e Veriut – komunë e banuar me shumicë serbe -thotë se palët duhet t’i kthehen dialogut në mënyrë edhe më intensive.

“Dialogu duhet të jetë e ardhmja dhe mendoj se është gabim i madh që këto bisedime nuk janë më të shpeshta”, thotë ai.

Sipas Sandrës, askush nuk do që situatat si ajo në Banjskë të përsëriten, andaj “dialogu është i domosdoshëm”.

“Nuk mendoj se shumë gjëra do të ndryshojnë për mirë në fillim, por mendoj se duhet të punojmë për këtë. Përfaqësuesit e bashkësisë ndërkombëtare deklarojnë se duhet të punohet për dialog dhe vazhdimisht bëjnë thirrje për dialog, mbase do t’i detyrojnë të dyja palët të vazhdojnë”, thotë Sandra.

Kosova dhe Serbia kanë nisur bisedimet në vitin 2011, tre vjet pasi Kosova ka shpallur pavarësinë.

Palët kanë arritur dhjetëra marrëveshje, por shumë prej tyre nuk janë zbatuar kurrë.

Rundi i fundit i bisedimeve mes kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç, është zhvilluar më 14 shtator, por nuk është raportuar për ndonjë përparim.

Kurti ka fajësuar ndërmjetësuesit evropianë për anshmëri – gjë që është konsideruar si “akuzë e pabazë” nga BE-ja.

Pas ngjarjeve në Banjskë, përfaqësuesi i posaçëm i BE-së në dialog, Mirosllav Lajçak, ka thënë se, në ditët në vazhdim, do të përqendrohet në gjetjen e një rruge përpara në bisedime.

Thirrje për t’iu kthyer rrugës diplomatike Kosovës dhe Serbisë i kanë bërë edhe Shtetet e Bashkuara.

Këshilltari i lartë i Departamentit amerikan të Shtetit, Derek Chollet, tha se ka biseduar me udhëheqësit e të dyja vendeve dhe se ka kërkuar prej tyre që t’iu kthehen bisedimeve.

Qeveria e Kosovës nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it nëse do të merrte pjesë në një rund të ri bisedimesh, po qe se do të kishte ftesë për një të tillë.

Maliqi: BE-ja bëri “gabim trashanik” në dialogun Kosovë-Serbi

Njohësi i proceseve politike në Prishtinë, Agon Maliqi, thotë se incidenti në Banjskë e ka përkeqësuar situatën dhe ka thelluar mosbesimin midis Kosovës dhe Serbisë.

Sipas tij, palët nuk janë të gatshme për dialog.

“BE-ja e ka bërë një gabim trashanik, veçanërisht në Marrëveshjen e Ohrit, duke mos iu paraprirë zhvillimeve dhe duke mos i paraparë të gjitha elementet që mund të jenë problematike në terren, përfshirë problemet që u krijuan me bojkotimin e institucioneve, elementet kriminale, si dhe sigurinë ndaj aktorëve të jashtëm që janë destabilizues”, thotë Maliqi për Radion Evropa e Lirë.

Maliqi i referohet marrëveshjes që palët kanë arritur gojarisht në mars, e që ka synim normalizimin e marrëdhënieve mes tyre.

Hapat që ka prezantuar BE-ja për zbatimin e kësaj marrëveshjeje në takimin e 14 shtatorit, janë bërë edhe shkak i dështimit të dialogut.

Kurti ka thënë se nuk mund të pranojë kushte, përkatësisht të pajtohet me formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe përpara se të formalizohet njohja de facto e Kosovës nga Serbia.

Gogiç: Dialogu aktual, kundër-produktiv

Politologu nga Beogradi, Ognjen Gogiç, thotë se formati aktual i dialogut në Bruksel duhet të ndryshojë, sepse, sipas tij, “ky format është shtrydhur dhe nuk mund të japë më rezultate”.

Tensionet që nisën në veri vitin e kaluar, për shkak të riregjistrimit të makinave me targa ilegale serbe, e më pas dalja e serbëve nga institucionet e Kosovës, kanë treguar se dialogu është i pafrytshëm, thotë Gogiq.

Për më tepër, shton ai, “imponimi i marrëveshjeve të reja”, sikurse Marrëveshja e Ohrit, tregoi se dialogu nuk përkon me zhvillimet në terren.

“Gjendja në terren, në veri të Kosovës, tash është më e keqe sesa para dy apo tre vjetësh. Pra, ai dialog nuk ka efekt dhe mbase është kundër-produktiv. Mbase edhe kriza është radikalizuar, për shkak se ndërmjetësuesit ndërkombëtarë erdhën me disa propozime dhe plane, të cilat nuk ishin të pranueshme as për Kosovën dhe as për Serbinë”, thotë Gogiq.

Both Maliqi and Gogic believe that there will be no quick return of the parties to the dialogue for the normalization of relations, but there may be talks on preventing the further escalation of the situation in the north, which, according to them, could bring quite risks.

This area is inhabited by a Serbian majority, which does not obey the decisions of the Kosovo institutions.