May 5, this eternal day

Interview with veteran Dalan Buxheli, Secretary General of the National Organization of Families of Martyrs, brother of the martyr Sulo Buxheli

Today is the Day of the Homeland Martyrs who have given their lives for freedom, democracy, human rights and the dignity of every Albanian. I pray for your experiences on this day, as a war veteran and martyr brother ...

May 5 will forever remain in the memory of the generations of Albania as the day of the Martyrs of the Fatherland. Martyrs' Day originated on May 5, 1942, when Qemal Stafa was killed, who with his activity became a symbol of the Anti-Fascist National Liberation War. In honor of the memory of the fallen for the freedom of the country, every year in the Martyrs' Cemetery homage is paid by the highest leaders of the Albanian state, but also by the few war veterans who have remained, after 8 decades when the martyr Qemal Stafa fell , as well as from relatives of the fallen. On the whole, in these homages, although they may not be physically present, all Albanians participate wherever they are and bow with respect to the memory of those who forgave the most precious thing, life, for the freedom of the Homeland. The memory of the Martyrs is sacred. He is never extinguished. Even the homage to the martyrs will be eternal, despite the fact that in a few years, there may be no more physical veterans, that the years pass ... This year, 2022, is the 80th anniversary of the fall of the People's Hero Qemal Stafa. The National Organization for the Martyrs of the Anti-Fascist National Liberation War (LANÇ) and Other Martyrs of the Homeland organizes some important activities such as: Today, May 5 at 9 am, at the Bust of Qemal Stafa in front of the Presidency in Tirana, organizes a rally, where participate the veterans, members of the families of martyrs, their descendants, as well as students of the school Qemal Stafa and some other schools in Tirana, where they will talk about the activity of the hero during LANÇ. His work has become a symbol. At 10 o clock. 00 a memorial ceremony is held with the laying of wreaths at the Homeland Martyrs Cemetery, attended by the highest personalities of the country, representatives of the National Organization of Homeland Martyrs and relatives of Martyrs. At 11.00, in the Academy of Sciences of Albania, under the direction of the President of the Academy Prof. Skënder Gjinushi and in cooperation with the National Organization of Homeland Martyrs, a scientific session "On Albanian Antifascism as an added value of the Albanian people" is organized, where the book "Anthology for Qemal Staff" will be presented, with writings and essays by prominent personalities of the country and where historians and academics will speak. 00, at the Academy of Sciences of Albania, under the direction of the President of the Academy Prof. Skënder Gjinushi and in cooperation with the National Organization of Homeland Martyrs, a scientific session "On Albanian Antifascism as an added value of the Albanian people" is organized, where the book "Anthology for Qemal Staff" will be presented, with writings and essays by prominent personalities of the country and where historians and academics will speak. 00, at the Academy of Sciences of Albania, under the direction of the President of the Academy Prof. Skënder Gjinushi and in cooperation with the National Organization of Homeland Martyrs, a scientific session "On Albanian Antifascism as an added value of the Albanian people" is organized, where the book "Anthology for Qemal Staff" will be presented, with writings and essays by prominent personalities of the country and where historians and academics will speak.  

 Sa bashkon në këtë ditë, por jo vetëm, figura e Dëshmorit të Atdheut?

Edhe pse dëshmorët nuk janë më fizikisht, me shqiptarët kudo ku janë, ndodhen idealet dhe vepra e tyre. Ato nuk mund të shuhen kurrë. Nuk janë më nënat e dëshmorëve të Luftës Antifashiste Nacional-Çlirimtare, por janë mbesat, nipat dhe stërnipat e tyre. Janë fëmijët e oficerëve dhe policëve të rënë në krye të detyrës gjate viteve te demokracisë. Janë fëmijët, nënat, motrat e vëllezërit e vajzave e djemve të rënë për lirinë e kombeve të tjera, të rënë në luftën kundër terrorizmit e krimit, në luftën për mbrojtjen e qytetarëve dhe pronës publike. Ja përse figura e Dëshmorit të Atdheut është kaq bashkuese dhe do të vijojë të jetë. Shikoni dëshmorët dhe martirët e Luftës në Ukrainë sot, nga ushtria dhe populli ukrainas. Heroizmi dhe sakrifica e tyre ka bashkuar një botë mbarë demokratike, me qindra milionë njerëz të lirë kudo në botë.

A ka dokumente zyrtare që faktojnë se janë 28 mijë dëshmorë të rënë për atdheun, pasi nga ballistët është pretenduar se kjo është një shifër e sajuar.

Janë më shumë se 28 mijë dëshmorë të rënë në luftë për Atdheun; emrat e dëshmorëve janë të gjithë të dokumentuar. Vetëm në masakrat që janë bërë në Borovë, në Kuç, në Korçë, në Gjirokastër, në Mallakastër.., etj., janë vrarë mijëra njerëz. Ballistët bëjnë deklarata të pabaza, pasi janë kundër luftës, kundër dëshmorëve. Ballistët në vend që të bashkoheshin me Luftën Antifashiste Nacional Çlirimtare dhe popullin, u bashkuan me nazifashistët dhe i ngritën popullit pushkën. Ky është realiteti! Përveç atyre që janë vrarë në formacionet partizane, në betejat me pushtuesit nazifashistë dhe bashkëpunëtorët e tyre, ka shumë masakra të bëra nga pushtuesit dhe ballistët në të gjithë territorin e Shqipërisë. Për shembull, në Masakrën e Tiranës, më 4 shkurt 1944, u vranë në një natë 104 antifashistë. Tirana u skuq nga gjaku i tyre në të gjitha rrugët e saj, ndërsa ballistët hanin pula. Përveç 104 të vrarëve, 440 vetë i çuan nëpër kampe të territoreve të tjera, të cilët nuk u kthyen më gjallë. Gjithashtu, masakra janë kryer në Pezë gjatë gjithë periudhës së luftës. Peza ka qenë një nga bazat kryesore të LANÇ. Janë bërë shumë operacione për të shkatërruar bazat partizane, si dhe mbështetësit e kësaj lufte. Masakër e madhe është edhe ajo e Borovës, ku u vranë brenda një dite 107 familje, përfshi gra, burra, fëmijë dhe të moshuar. U vranë edhe fëmijë në djep, të cilët i shpuan me bajonetë, ose i hodhën në zjarr të gjallë. Në Masakrën në Kuç të Kurveleshit, gjermanët, gjatë operacionit të dimrit, kapën banorët që ishin fshehur nëpër pyje e shpella, dhe pushkatuan në një ditë 27 prej tyre. Në Masakrën e Shivastirit në Sarandë, ballistët të ndihmuar nga gjermanët pushkatuan 55 burra, sepse nuk pranuan të bashkoheshin me ballistët për të luftuar kundër partizanëve. Ballistët për çudi, thonë se gjermanët ishin duke kaluar në Shqipëri, nuk ishin pushtues. Këta gjermanët që ishin në kalim, nuk e di pse qëndruan këtu 14 muaj dhe shkuan në mes të dëborës në malet e Kurveleshit, nëpër malet e Skraparit, nëpër malet e gjithë Shqipërisë, ku bënë operacione vdekjeprurëse kundër forcave partizane dhe popullsisë, duke vrarë, pushkatuar e djegur të gjallë.

A ka patur përmirësim ligji “Për statusin e dëshmorit të atdheut”?

Po. Në dhjetor të vitit 2019, Kuvendi i Shqipërisë ka miratuar amendimet për ligjin “Për statusin e Dëshmorit të Atdheut”, në të cilin janë dhënë hapësira të reja për shpalljen dëshmorë të të gjithë atyre që janë masakruar gjatë LANÇ dhe atyre që janë pushkatuar nga nazifashistët në kampet e përqendrimit jashtë vendit.  

Mesazhi juaj në këtë ditë të paharruar...

Organizata Kombëtare e Dëshmorëve të Atdheut kërkon vëmendjen e organeve shtetërore vendore e qendrore për mbështetjen e saj, duke përshirë alokim fondesh për financimin e aktiviteteve të saj, kujdesin që duhet të tregojnë për mirëmbajtjen e vend-prehjes së Dëshmorëve të Atdheut dhe simboleve të tyre. Fatkeqësisht, edhe sot, përpara 1 muaji, grupe neonazistësh shkatërruan 35 varre dëshmorësh në qytetin e Korçës. Gjithashtu, është kërkuar nga Organizata jonë ngritja e një Instituti të Historisë për studimet mbi dëshmorët dhe gjithë veprimtarinë e tyre. Kemi kërkuar miratimin e shpërblimit financiar të familjeve të dëshmorëve të LANÇ, të cilave iu hoq me pa të padrejtë pas vitit 2005. Kërkojmë lehtësime në të drejtën e arsimimit të nipërve dhe mbesave të dëshmorëve, siç i kanë këto lehtësime dhe mbështetje familjet e dëshmorëve në të gjitha vendet e zhvilluara dhe demokratike të botës. Vepra e dëshmorëve të atdheut është e të gjitha brezave të shqiptarëve, është pronë e të gjithëve. Ajo na bën ta duam më shumë Shqipërinë tonë të lirë dhe të pavarur dhe të punojmë të gjithë së bashku për ta zhvilluar dhe prosperuar akoma dhe më shumë atë.