BREAKING NEWS

Sali Berisha and Jamarbër Malltez are about to be released from prison, this is what Edi Rama's agreement with "Refoundation" contains, from the destruction of SPAK and the overthrow of the decriminalization law, to the establishment of the anti-reform...

Sali Berisha and Jamarbër Malltez are about to be released from prison,
x
BREAKING NEWS

Here is the story of the looting of the army's property, from President Bajram Begaj, to Xhaçka and Belinda Balluku, the serious criminal violations for the interests of the oligarchs, how the national security, the operationality of the Naval Force an...

Here is the story of the looting of the army's property, from President
x
BREAKING NEWS

Four assassinations and injuries in four days to the successful minister Taulant Balla, the police collect the cartridges of the executions

Four assassinations and injuries in four days to the successful minister Taulant
x
BREAKING NEWS

Spartak Ngjela: The Serbs infiltrated Albania in the years 92-'97 with the help of the "Berisha" government and were invested in destroying the country's economy, here is the 'hot' file that has been covered by the dust of oblivion and how SPAK can put...

Spartak Ngjela: The Serbs infiltrated Albania in the years 92-'97 with the
x
BREAKING NEWS

16 years since the "Gërdec" massacre, here are the shocking secrets of the death factory affair, 10 billion dollars were at stake, from the disappearance of witnesses, to Shkëlzen's threats to Luan Hoxha to shut up and the alibis of Berisha to hide the...

16 years since the "Gërdec" massacre, here are the shocking
x
BREAKING NEWS

From the breakdown of the secret conversations, to the scheme followed by the head of ARRSH to benefit millions of euros from his company that he declared sold, other details from the arrest of Evis Berberi and two businessmen are revealed, this is wha...

From the breakdown of the secret conversations, to the scheme followed by the
x
BREAKING NEWS

After Ogerta Manastirliu, Belinda Balluku towards resignation and handcuffs, here are all the scandals involving the deputy prime minister

After Ogerta Manastirliu, Belinda Balluku towards resignation and handcuffs,
x
BREAKING NEWS

Idajet Beqiri explodes the "bomb", Flamur Noka and Luciano Boçi went to Ioannina with a bag of money, here is the mysterious person they met to hit the opponents of Sali Berisha in Tirana, the bargains are revealed

Idajet Beqiri explodes the "bomb", Flamur Noka and Luciano Boçi
x

Opinion / Editorial

ECA concerned about the rule of law in Albania

ECA concerned about the rule of law in Albania

The European Court of Auditors (ECA), the highest audit institution of the European Union, published on January 10, 2022 its special report no. 01, entitled "European Union Support for the Rule of Law in the Western Balkans: Despite Efforts, Essential Problems Remain", concluded by Chamber III of the Court on 9 November 2021, signed by ECA President Klaus-Heiner Lehne.

This is an integral ECA audit report for the 6 Western Balkan countries, including Albania, which confirms the concern of all international institutions and partner countries for major public procurement issues, for limited progress in the rule of law, and lack of ownership and political will of the beneficiary countries of European Union projects in our region. ECA addresses issues previously raised by the US Department of State, the IMF, the World Bank and other international institutions that monitor us, but which, unfortunately, our government has ignored.

A. Widespread corruption in public procurement

In its report, ECA states that “In Albania, the Public Procurement Agency reports that the number of negotiated procedures without prior publication has decreased significantly in recent years. However, business representatives and interviewed journalists (see Annex II for a list of meetings) said that corruption in public procurement is widespread, with clear indications of state capture: procedures often lack effective competition, job offer prices public are inflated and procurement for concession agreements lacks transparency ”(page 37 of the report).

In this assessment, the gangrene of corruption seems to follow. The messages and findings of the report of the European Court of Auditors should be maximally evaluated and have a responsible reflection on them, by the government, the assembly, the new institutions of justice reform and our independent institutions. Setting discriminatory and subjectivist criteria in public procurement severely damages the process and leads to pure clientelism. The government not only does not intervene, but on the contrary, stimulates them directly or indirectly, becoming the main instigator of corruption. It brings only two facts from the iconic cases, reported in the media in recent weeks, which fourfold confirm the findings and conclusions of the ECA.

Skandalin e raportuar nga mediat në dhjetor 2021, në tenderin me objekt “Përfundimi i punimeve në segmentet rrugore Ura e Kranesë-Qafë Botë, Ura e Kranesë-Ura e Gajdarit dhe përmirësimi i segmentit rrugor Shijan-Ura e Gajdarit”, me fond limit mbi 1.4 miliardë lekë ose 11.5 milionë euro. Autoriteti Rrugor Shqiptar shpalli fitues një bashkim kompanish private me ofertë afër fondit limit, ndërkohë që s’kualifikoi me argumente qesharake një tjetër bashkim operatorësh ekonomikë, i cili kishte ofruar 450 milionë lekë ose rreth 3.7 milionë euro më pak!

Argumentet e tipit “kishte vetëdeklaruar 121 punëtorë nga 142 punëtorë që duhej të paraqiste në ofertë”; “nga dy automjete vijëzimi rrugësh me bojë bikomponente, paraqiti një” dhe “punën e ngjashme të mëparshme e solli pa vulë apostile”, janë joprofesionalë dhe mjeranë.

Këta argumente shërbejnë vetëm për të justifikuar pangopësinë dhe “dëshirën” e papërballueshme të këtij institucioni që menaxhon qindra milionë euro të taksapaguesve shqiptarë, për të shpallur në garat publike fitues me ofertën më të lartë, pranë fondit limit.

Fondi Shqiptar i Zhvillimit(FSHZH), në prokurimin “Zonë e re për zhvillim në Spitallë dhe Rikonstruksion i Rrugëve “Miqësia” dhe “Azem Hajdari””. FSHZH shpall fitues kompaninë që ofroi rreth 400 mijë dollarë më shumë se oferta më e mirë, edhe pse kriteri kryesor me 60 pikë (nga 100) në përzgjedhjen e fituesit ishte çmimi më i ulët! Duke vërtetuar konstatimin e ECA-s se fryrja abuzive e çmimeve të shërbimeve në tenderat tanë është dukuri e përhapur në përmasa shumë shqetësuese. Raste të tilla në prokurimet tona janë me dhjetëra, në mos edhe me qindra në vit. Përmes tyre, goditet rëndë konkurrenca efektive në tenderimin publik, si dhe efektiviteti, efiçienca dhe ekonomiciteti (3E-të) e parasë publike. Dhe flasim për prokurime, që si vlerë përfshijnë jo pak, po mbi një të katërtën e Prodhimit Kombëtar (institucionet tona shtetërore të pushtetit qendror dhe vendor tenderojnë 2.8 miliardë euro në vit mallra dhe shërbime).

ECA e thekson me forcë se transparenca vijon të ngelet problem themelor, si në prokurimet e zakonshme, ashtu dhe në marrëveshjet koncesionare të PPP-ve. Tek ne, transparencën nuk mund ta realizojë as edhe një deputet i Kuvendit. Në rrugë zyrtare, i kërkova Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë, në fillim të dhjetorit të këtij viti, në cilësinë e anëtarit të Kuvendit, informacion mbi studimin e fizibilitetit, vlerën e ofertave financiare dhe të planeve të biznesit të kompanive pjesëmarrëse në tenderin publik për Projektin e Portit Turistik “Marina Vlorë”, Aeroportit të Vlorës dhe Tunelit të Llogarasë. Sekretari Ministria më ktheu përgjigje se pjesën thelbësore te këtyre informacioneve nuk mund t’i japë, pasi janë konfidenciale, për shkak të kërkesës për t’i konsideruar konfidenciale nga ana e kompanive pjesëmarrëse(?!).

Gjykoj se transparenca do të rritej dukshëm, nëse do të kishim një ligj “Për transparencën e plotë të Përfituesve nga Prokurimet Publike në nivel qendror dhe vendor”. Do të përpiqem në formulimin e një ligji të tillë për Kuvendin, pasi brenda muajit do të paraqes draftin e projektligjit “Për Përgjegjësinë Materiale të Nëpunësve Publikë të Nivelit të Mesëm dhe të Lartë”, materialin kryesor të të cilit paraprakisht e ka përgatitur specialisti i mirënjohur i auditimit publik Dr. Gjon Ndreja.

B. Mungesa e pronësisë dhe vullnetit politik të vendit përfitues

Në faqen 32 të Raportit, ECA konkludon se ”Pas më shumë se 20 vitesh përpjekjesh politike dhe financiare në Ballkanin Perëndimor, si Komisioni Evropian ashtu edhe organizatat e tjera ndërkombëtare raportojnë... se reformat nuk kanë qenë qartësisht të mjaftueshme për të bërë ndryshime të përgjithshme në sundimin e ligjit, kryesisht për shkak të mungesës së pronësisë nga ana e institucioneve shtetërore të vendit përfitues dhe vullnetit politik”.

Ky konstatim është tërësisht i vërtetë për vendin tonë. Pavarësisht ndihmës së paçmueshme të Bashkimit Evropian dhe përpjekjeve të Delegacionit të BE-së në Tiranë, pavarësisht aspiratës së madhe që kemi për integrimin evropian, ne, në nivel qeveritar dhe shtetëror në tërësi, nuk dimë të përgatisim projekte të denja për thirrjet për propozime të strukturave donatore të Komisionit Evropian. Edhe pse, në gjithë këto vite të fundit, Bashkimi Evropian, nëpërmjet fondeve IPA, ka disbursuar me dhjetëra milionë euro në formën e dhjetëra projekteve për zhvillimin e ekonomisë, kulturës dhe shoqërisë sonë në tërësi, pasiviteti i theksuar në aplikimin për projekte të tilla, duke treguar se qasja jonë europiane vijon të mbështetet më shumë në slogane sesa në punë, menaxhimi i dobët në nivel strategjik, taktik e operacional i projekteve të akorduara, ku strukturat e dedikuara të IPA-s janë apatike, jo në përputhje me prioritetin politik e social, monitorimi jo efiçient dhe në kohë, duke treguar rrjedhimisht për një proces më së shumti fiktiv të rritjes së kapaciteteve administrative, kanë treguar mungesë përgjegjësie të institucioneve shtetërore përfituese, çfarë ka sjellë edhe mungesën e pronësisë mbi projektet, për të cilën flet ECA. Edhe monitorimi ynë lë shume për të dëshiruar. Një shembull tipik është Agjencia e Auditimit të Programeve të Asistencës (AAPAA), e cila u krijua në vitin 2009 dhe u konsolidua në vitin 2016 me Ligjin Nr. 90/2016 “Për organizimin dhe funksionimin e Agjencisë së Auditimit për Programet e Asistencës së Akredituar të BE-së në Republikën e Shqipërisë”, me qëllim verifikimin e efektivitetit dhe funksionimit të mirë të sistemeve të menaxhimit dhe kontrollit të Fondeve të Bashkimit Evropian në Shqipëri. Kjo agjenci nuk ka audituar dhe verifikuar asgjë!, po t’i referohesh faqes së saj të internetit (http://www.aapaa.gov.al/index.php/category/activities/?lang=al).

Në këtë portal të fjetur, nuk gjendet raporti apo vendimi mbi raportin e qoftë një auditimi të vetëm të veçantë, të ndërmarrë nga AAPAA, por disa raportime vjetore me fraza të përgjithshme. Asnjë gjetje, asnjë studim apo projekt i veçantë, nga kjo Agjenci, që varet nga qeveria.

Në rubrikën e saj të ngjarjeve dhe aktiviteteve, ngjarja apo aktiviteti më i fundit është një seminar për auditimin, i zhvilluar në Kroaci në maj 2018. Uroj që ta kem gabim dhe portali i AAPAA të ketë pasur një bllokim, por fakti është kokëfortë që duhej të ishte kjo agjenci që me auditimet dhe raportet e veta të furnizonte ECA-n në gjetjet dhe rekomandimet e kësaj të fundit. Mirëpo në listën e gjatë të institucioneve të këshilluara nga ECA për Raportin Special 01 të saj për vitin 2022, mungon emri i AAPAA. Ky institucion nuk ka kontribuar në misionin e tij për të mbuluar fushat e përputhshmërisë, ligjshmërisë, rregullsisë dhe menaxhimit financiar të fondeve të BE-së, si dhe 3 E-të, efektivitetin, efiçiencën dhe ekonomicitetin në përdorimin e këtyre fondeve, në përputhje me konceptin e menaxhimit të shëndoshë financiar dhe praktikat e mira të ECA-s. Me mungesën e kontrollit të shëndetshëm të strukturave qeveritare të paguara nga taksapaguesit shqiptarë vjen edhe mungesa e pronësisë dhe e vullnetit politik të institucioneve përfituese, për të cilën flet ECA. Rasti i fundit në kohë i keqmenaxhimit të projekteve të asistencës së huaj, është ai i sjellë nga denoncimi në media në 13 janar 2022 i arkeologut të njohur, politikanit Prof. Neritan Ceka, në lidhje me Projektin e Planit të Menaxhimit të Parkut Arkeologjik të Bylisit. Investimi i afro 6 milionë eurove nga fondet e BE-së, për shkak të papërgjegjshmërisë dhe indiferencës totale të Ministrisë sonë të Kulturës, solli shmangien e kontributit të vyer të arkeologëve shqiptarë dhe injorimin e propozimit të Institutit të Arkeologjisë së Shqipërisë për krijimin e një Muzeu Arkeologjik në Bylis, i cili do të ekspozonte objektet e zbuluara gjatë gërmimeve dhe do të dëshmonte historinë, kulturën, jetën shoqërore dhe politike të qytetërimit antik ilir.

C. Progres i kufizuar në sundimin e ligjit

Në faqet 39-40 të raportit, ECA thekson që “Në Shqipëri, përçarja e shkaktuar në sistem nga shkalla dhe ritmi i ngadaltë i reformave, ka ndikuar në mbështetjen e publikut për reformat në drejtësi, për shkak të rritjes së numrit të çështjeve të grumbulluara. Ajo rrezikon të minojë legjitimitetin e tyre të perceptuar nga publiku. Pjesa e shqiptarëve që besojnë se reformat do të kenë një ndikim pozitiv u tkurr nga 71% në vitin 2016 në 53% në vitin 2019 dhe ata prej tyre që mendojnë se reformat po zbatohen siç duhet ra nga 46% në 32 % gjatë së njëjtës periudhë. Publiku shqiptar e merr informacionin e tij kryesisht nga burime mediatike tradicionale, të cilat perceptohen si me interesa personale dhe në këtë mënyrë, ose mund të minimizojnë ose theksojnë skandalet e korrupsionit në varësi të besnikërisë së tyre politike ose të biznesit. Kjo, gjithashtu, rrezikon të minojë legjitimitetin e perceptuar të reformave”

Dhe vërtet, legjimiteti i Reformës në Drejtësi, zhvillimit më të rëndësishëm të shoqërisë shqiptare në këto gjashtë vitet e fundit, rrezikon të dëmtohet seriozisht edhe nga harta e re gjyqësore. Projekti i riorganizimit të gjyqësorit, ku nga 36 Gjykata të Shkallës së Parë ngelen 16, nga 6 Gjykata Administrative të Shkallës së Parë ngelen 2 dhe nga 6 Gjykata Apeli në gjithë Shqipërinë ngelet vetëm një (?!), përbëjnë një goditje-atentat konkret që i bëhet reformës në drejtësi, i realizuar pikërisht nga ata që hiqen si mbrojtësit e saj!

Nuk mjafton që pas 5 vite e gjysmë nga miratimi i ndryshimeve kushtetuese “Për reformën në drejtësi”, shërbimi i drejtësisë është akoma edhe më i vonuar për qytetarët tanë, për shkak të pastrimit të saj nga elementët abuzivë dhe të paaftë, por duhet që me riorganizimin e gjyqësorit, t’i shtojmë qytetarit anomali dhe të cenojmë komunitete të caktuara (këtë temë do ta trajtoj më në detaje në një diskutim në Kuvend).

Konstatimi i mësipërm i ECA-s kërkon që institucionet e reja të Reformës në Drejtësi të ndezin dritën e alarmit në punën e tyre. Rasti qesharak i përfshirjes në veting të një subjekti katër vjet pas vdekjes është emblematik në kujdesin maksimal që institucionet e reja duhet të dëshmojnë në punën e tyre. Ato duhet të bëjnë shumë kujdes nga situata që komprometojnë profesionalizmin e tyre ose i përfshijnë në konflikte interesi, pasi në lojë është besimi i qytetarëve tanë tek ta, i cili është gjithçka! Dhe ECA njofton me shqetësim se ky besim i qytetarëve po bie.

Në një rast të përcjellë nga mediat ditët e fundit, Komisioni i Pavarur i Kualifikimit(KPK) zgjodhi një resort luksoz si destinacion për zhvillimin e analizës së punës së vet 4-vjeçare me procesin e vetingut në shtator 2021, të sponsorizuar nga një kompani private, emrin e së cilës, me gjithë përpjekjet e mediave, KPK insiston për ta mbajtur anonim.

Ne sot jemi të paqartë se sa më efektivitet, efiçiencë dhe ekonomicitet janë përdorur të gjitha resurset dhe burimet njerëzore të KPK-së. Dosjet e përfunduara prej kësaj strukture flasin për një ecuri shumë të ngadaltë dhe këndvështrim me dy standarde. Edhe për këtë do të flas në Kuvend, kur të trajtohet në rend të ditës. Komisionerët e KPK duhet të kuptojnë se nuk janë të pazëvendësueshëm. Përshëndes rezultatet e kontrollit të tyre tek dëshmitë dhe e kaluara pasurore e subjekteve të vetingut që kalojnë në sitë, por një punë të tillë mund ta kishte kryer edhe institucioni i Inspektorit të Lartë të Kontrollit të Deklarimit të Pasurive dhe Konfliktit të Interesit, po të kishte pasur aksesin e plotë në informacion dhe ndihmën e ekspertëve të huaj.

Gjykoj se ekspertët e huaj, anëtarë të ONM-së, ndihma e paçmuar e të cilëve e ka mbajtur KPK-në në lartësinë e rezultateve që ka arritur, duhet t’i bashkëngjiten me ligj KLGJ dhe KLP, edhe në rast se nuk miratohet zgjatja e afateve të institucioneve të Vetingut, në respekt të Kushtetutës, për të suportuar dhe monitoruar vetingun e magjistratëve që janë në proces e deri në fund.

xx

Mendoj se Raporti 01 i janarit 2022 i Gjykatës Evropiane të Audituesve (ECA), edhe pse kryesisht është për institucionet e Bashkimit Evropian, duhet të lexohet seriozisht edhe nga Qeveria jonë. Pasi të merret informacioni i plotë nga ministritë dhe institucionet e tjera qendrore, ky raport auditimi i ECA-s duhet të shqyrtohet dhe diskutohet edhe nga Komisionet e Kuvendit. Po e mbyll këtë shkrim, duke cituar Rekomandimin e VIII-të të Përmbledhjes Ekzekutive të Raportit: “Në bazë të këtyre konkluzioneve, ne (ECA) i rekomandojmë Komisionit Evropian:

strengthen the mechanism for promoting the rule of law reforms in the process of enlargement of the European Union; intensify support for civil society engaged in rule of law reforms and independent media; strengthen the conditional use of IPA III funds for the success of rule of law reforms; as well as strengthen project reporting and monitoring ”. These recommendations are more than current and the right ones for us, the state and the Albanian society.