Ekspozita “Gjuha shqipe, nga alfabeti në drejtshkrim” me dokumente historike dhe foto, ekspozohet dhe dokumenti i Lasgush Poradecit si delegat i Kongresit të Drejtshkrimit

Dokumente historike dhe foto të figurave me rol të spikatur u ekspozuan në ekspozitën “Gjuha shqipe, nga alfabeti në drejtshkrim”. Me rastin e 50-vjetorit të mbajtjes së Kongresit të Drejtshkrimit u çel në Akademinë e Shkencave nga Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave ekspozita dokumentare dhe fotografike “Gjuha shqipe, nga alfabeti në drejtshkrim”. Mes materialeve të ekspozitës përmendim dhe dokumentin e Lasgush Poradecit si delegat i Kongresit të Drejtshkrimit, që u mbajt më 1972, si dhe fakte te shumta që përkrahës të vendimarrjeve të Kongresit të Drejtshkrimit kanë qenë nga diasporat shqiptare jashtë kufijve, nga Kosova, shqiptarët e Maqedonisë dhe arbëreshët. Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe u mbajt më 20 nëntor - 25 nëntor të vitit 1972, me nismën e Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë të Universitetit Shtetëror të Tiranës dhe me qëllim që të përcaktonte parimet dhe drejtimet kryesore të hartimit të drejtshkrimit, për të pasur një gjuhë letrare të njësuar. Në Kongres morën pjesë 87 delegatë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi si dhe arbëreshë nga Italia, emra të njohur të albanologjisë, të shkencës, të arsimit dhe të kulturës shqiptare. Ekspozita e përgatitur me dokumentet e Arkivit Qendror Shtetëror (AQSH), që ishte dhe dje në ASH, përvijonte rrugëtimin dhe orvatjet për unifikimin e alfabetit (14-22 nëntor 1908) drejt miratimit të rregullave drejtshkrimore të gjuhës shqipe (20-25 nëntor 1972).

Materialet, që u ekspozuan

Materialet e ekspozuara ndërtonin një narrativë binare, bazuar në dokumente historike të vendimeve të kongreseve përkatëse dhe në foto të figurave me rol të spikatur në punimet e kryehershme për çështjen e “ABC”-së. Mes dokumenteve të përzgjedhura pjesë e kësaj ekspozite përmendim dhe vendimi i Komisionit të Alfabetit për çështjen e “ABC”-së, përfshirë foto me anëtarët e këtij organi; Lista emërore e delegatëve që kanë marrë pjesë në Kongresin e Manastirit, të ardhur prej qyteteve të vendit, si edhe prej kolonive të mërgimit, etj. Korrespondencë mes Arqipeshkvisë së Shkodrës dhe Arqipeshkvisë së Durrësit mbi shtypjen e librave sipas udhëzimeve të Kongresit të Manastirit, krahas fotos së pjesëmarrësve në punimet e këtij organi; Procesverbale të mbledhjes së V-të dhe të VI-të të Komisionit për Çështjen e Alfabetit të Gjuhës Shqipe në Kongresin e Manastirit. Nuk mungonin dhe rregullat mbi ortografinë e gjuhës shqipe të shkruar, miratuar nga Komisia Letrare, bashkëlidhur fotos së anëtarëve të kësaj shoqërie; informacion i Ministrisë së Arsimit mbi Kongresin e Drejtshkrimit; rezoluta dhe lista e firmëtarëve të Kongresit të Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe; urdhër i Ministrisë së Arsimit dhe të Kulturës për zbatimin e vendimeve të Kongresit të Drejtshkrimit, etj.