Gjovalin Shkurtaj: Ka ardhur koha që të marrin fund shkeljet kaq të rënda e të padurueshme të normave të gjuhës letrare zyrtare

 “Shqipja standarde në funksionet zyrtare” ishte temë e diskutimit në bashkëbisedimet që po zhvillohen në programin “Ditët e drejtshkrimit”. Akademia e Shkencave ka nisur programin e bashkëbisedimeve në Qendrën për Hapje dhe Dialog (COD), ku marrin pjesë gjuhëtarë e akademikë. Por sipas gjuhëtarëve ka vite, që është lënë pas dore kujdesi për shqipen e shkruar dhe të folur. Në përmbledhjen e leksionit të akademik emeritus Gjovalin Shkurtaj nga Akademia e Shkencave, ai thotë se mbrojtja e gjuhës shqipe është detyrim zyrtar për secilin institucion që shkruan e boton. Për akademikun Shkurtaj, shteti e mbi të gjitha institucionet nuk duhet të lejojnë shkresa, që nuk zbatojnë rregullat e gjuhës letrare. “Kemi shkruar e folur shpesh për këtë gjendje të pamirë të shkrimit e përdorimit të shqipes në zyrat e shtetit, në botimet dhe në institucionet arsimore e kulturore dhe, sidomos në reklamat e televizioneve e në ligjërimin e politikanëve. Ka ardhur koha që të marrin fund shkeljet kaq të rënda e të padurueshme të normave të gjuhës letrare zyrtare. Shteti dhe të gjitha institucionet zyrtare duhet të veprojnë ashtu siç veprohet në çdo vend të qytetëruar, duke mos lejuar botime e shkresa që nuk i zbatojnë rregullat e gjuhës letrare kombëtare”, shprehet akademiku. Një tjetër shqetësim për akademikun Gjovalin Shkurtaj është dhe rendja pas fjalëve të huaja. Ai shprehet se nuk janë të pranueshme. “Pakujdesia dhe papërgjegjshmëria për shqipen e shkruar e të folur shfaqet dukshëm edhe në rendjen e pamotivueshme e të papranueshme pas fjalëve të huaja dhe mënyrave të të thënit të “shartuara” sipas modeleve të anglishtes, por që nuk janë as të pranueshme dhe as të nevojshme. Gjithmonë shqiptarët kanë thënë, p.sh: pi kafe, ha bukë, ha drekë, ha darkë, etj. Tashti “modernët” po thonë gjithnjë e më shpesh: konsumoj një kafe, po konsumoj një drekë apo darkë, etj”, thotë akademiku.

 Ruajtja e gjuhës

 Akademiku Gjovalin Shkurtaj shprehet ndër të tjera se mungon disiplina gjuhësore e institucioneve. Por sipas gjuhëtarit kujdesi dhe ruajtja e gjuhës është detyrim. “Me keqardhje shohim se është zbehur ose edhe mungon kujdesi apo disiplina gjuhësore e shtetit dhe e institucioneve arsimore e kulturore, sikundër e kemi theksuar shpesh prof. Emil Lafe dhe unë, apo ajo që akad. Shaban Sinani e ka quajtur me të drejtë “higjiena” e të shkruarit dhe e të folurit në mjediset e për qëllime zyrtare, shtetërore. Ruajtja dhe mbrojtja e gjuhës shqipe letrare nuk është censurë, por detyrim zyrtar për secilin institucion që shkruan e boton. Kjo duhet bërë sidomos në titujt e gazetave e revistave, në përkthimet me shkrim të filmave, në reklamat e faqet popullarizuese, etj”, shprehet ai. Më tej akademiku Shkurtaj vijon se ne kemi pasur e kemi probleme jo me gjuhën e normat e saj, por me mungesën e kulturës dhe me mungesën e dëshirës për ta nxënë e për ta shkruar e folur shqipen. “Ka mjedise që nuk i zbatojnë rregullat e drejtshkrimit e normat morfo-sintaksore, ashtu si nuk i zbatojnë as rregullat e mirësjelljes gjuhësore”, thotë ai. Botime të ndryshme mbajnë emrin e akademikut Gjovalin Shkurtaj, ku së fundmi doli dhe libri “Kultura e gjuhës sot”, që trajton probleme të mprehta të dukurive aktuale në përdorimin e gjuhës shqipe .