Kisha e Shën Kollit monument kulture, pasuri e vyer për zonën e Kurjanit

Kisha e Shën Kollit përbën një pasuri të vyer për zonën e Kurjanit, por edhe për të gjithë zonën e Myzeqesë. Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore bën me dije se një projekt i 2019 bëri të mundur restaurimin e kishës, që është monument kulture. “Projekti i hartuar nga specialistët e Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore dhe financuar nga Bashkia Roskovec, bëri të mundur në vitin 2019, restaurimin e plotë të Kishës, monument kulture i kategorisë së I-rë”, shprehet IKTK. Kisha e Shën Kollit, e cila është ndërtuar që në shekullin XIII në stilin bizantin mbart vlera të rëndësishme të trashëgimisë historiko-kulturore dhe është shpallur monument kulture i kategorisë së parë në vitin 1963. Kisha e Shën Kollit një ndërtim i tipit trikonkësh është ndërtuar me muraturë me tulla të kuqe dhe gurë të skuadruar tek qoshet, kjo faltore është ndërtuar në shekullin XIII në stilin bizantin. E përbërë nga Naosi (salla) dhe narteksi (parasalla) kisha e Shën Kollit, siç quhet nga vendasit, dikur mbulohej nga një qemer cilindrik tipik për kishat ortodokse. Ndërhyrjet që janë bërë në këtë kishë konsistojnë në restaurimin e çatisë, muraturës, fasadës së objektit, pikturës murale dhe sistemimin e ambienteve përreth objektit. Ndonëse ndodhet në një zonë me popullsi të besimit mysliman, kisha është mbajtur me shumë kujdes nga banorët e zonës. Në vitin 1956 një ekspeditë studimore e Universitetit të Tiranës dhe institutit të historisë bëri një nga zbulimet më interesante në brendinë e kësaj kishe, siç ishte fakti se afresket e saj ishin pikturuar në vitin 1578 nga piktori ikonograf Nikolla, biri i Onufrit dhe ndihmësi i tij Joani. Mbishkrimi që vërtetoi këtë fakt u publikua nga studiuesi ikonografisë bizantine Theofan Popa, në librin e tij “Mbishkrime të kishave të Shqipërisë”. Pas këtij zbulime afresket e kishës së Kurjanit u bënë objekt studimesh nga ana e Institutit të Monumenteve të Kulturës, i cili e shpalli në vitin 1963 kishën e Shën Kollit monument kulture.