Autoritarismi dhe demokracia

Platoni kishte frikë nga "fjalët e rreme dhe mburrjet" e demagogut dhe dyshonte se demokracia nuk mund të ishte gjë tjetër veçse një pikë kthese në rrugën drejt tiranisë.

Dihet prej kohësh se në shoqëritë e mbyllura, sic është shoqëria shqiptare , ardhja e demokracisë, me ide kontradiktore dhe mendime të ndryshme, mund të jetë e ndërlikuar dhe e frikshme, për njerëzit e pamësuar me mospajtimin publik.

Efikasiteti, liria, drejtësia, barazia, kërkesat e individit dhe kërkesat e grupit - të gjitha këto gjëra na shtyjnë në drejtime të ndryshme. Dhe kjo është e papranueshme për shumë njerëz.

Në këtë situatë u ndodh Shqipëria pas shembjes së diktaturës dhe vakumi i krijuar shumë shpejt u mbush nga partia demokratike , që do të përfaqësonte një alternativë të re dhe moderne . Ne krye te PD erdhi nje emer i ri dhe ky ishte doktor Sali Berisha . A ishte ai pëerfaqëuesi më i denjë i këaj alternative ?

Nuk mendoj se Berisha ka ndonjë filozofi të vërtetë politike. “A është ai konservator? Unë nuk mendoj kështu, të paktën jo në përkufizimin e rreptë të konservatorizmit. Ai është një person që dëshiron të jetë në krye. Dhe nga fillimi i viteve 1990 e tutje, ky ishte vendi ku ai synonte të ishte . Berisha nuk është një konformist rrënjësisht i vetmuar i llojit të përshkruar nga Hannah Arendt , ai nuk është burokrat pas urdhrave. Ai kurrë nuk ka thënë ndonjë gjë të menduar apo interesante për temën e demokracisë . Ai nuk është një ideolog apo një besimtar i vërtetë; ai është një njeri që dëshiron pushtetin dhe famën që ai ndjen se i është mohuar padrejtësisht. Për të kuptuar Berishën, duhet të shikoni përtej teksteve të shkencave politike dhe të studioni, në vend të kësaj, heronj letrarë. Ju mund të shikoni Jago-n e Shekspirit, i cili manipuloi Othellon duke luajtur mbi pasigurinë dhe xhelozinë e tij. Ju mund të studioni Julien Sorel-in e Stendhal, i cili vrau te dashuren e tij , kur ajo qëndroi në rrugën e përparimit të tij personal. Zemërimi, hakmarrja dhe zilia, jo vetmia radikale, përbëjnë sfondin e asaj që ndodhi më pas. Ky fenomen eshte pershkruar fare mire tek libri "Kepuca e aktorit " te Viisar Zhitit , nepermjet personazheve te tij si “Jorgji gershera” ,”Çaçoja” dhe “Nofulla” .

Si ka mundësi qe këta demagog , me veprimet e tyre j irracionale dhe pasionante , arrijnë të kenë ndjekës të shumtë dhe të arrijnë deri në majat e pushtetit ?

Në kohët moderne, studiusit e sjelljes njerëzore , kanë kërkuar të përkufizojnë më tej atë irracionalitet dhe ato "pasione", dhe të kuptojnë se kush mund të jetë i tërhequr nga një demagog dhe pse. Hannah Arendt, filozofja origjinale e totalitarizmit, identifikoi si "ndjekes te personalitetit autoritar", një individ rrënjësisht i vetmuar, i cili "pa asnjë lidhje tjetër shoqërore me familjen, miqtë, shokët apo thjesht të njohurit, e merr ndjenjën e tij për të pasur një vend në botë vetëm nga përkatësia e tij ndaj një lëvizjeje politike, anëtarësimin e tij në parti.” Theodor Adorno, një studius nga një brez intelektualësh që ikën nga Gjermania naziste për në Amerikë, e hetoi më tej këtë ide. I ndikuar nga Frojdi, Adorno u përpoq të gjente burimin e personalitetit autoritar në fëmijërinë e hershme, ndoshta edhe në homoseksualitetin e shtypur.

Pikërisht kjo ndodhi ne Shqipëri , ku kryeministri , presidenti dhe kryetari i partisë “ de facto “ kishin nfë emër, Sali Berisha . Shumë shpejt në té gjithë vendin , në drejtimin e bashkive , policisë ,ushtrisë , SHIK- ut e drejtësisë ,erdhën njerëzit e besuar , vlera e të cilëve ishte vetëm besnikëia ndaj Berishës . Nuk u kursyen as arsimi e kultura dhe privatizimi i ekonomisë kaloi në duart e njerëzve pa eksperiencë dhe injorant ,që ne vetvete ishin kopje të shëmtuara të Berishës . E vetmja cilësi që ata kishin , ishte besnikëria ndaj Berishës

Njerëzit gjithmonë kanë pasur mendime të ndryshme. Tani ata kanë fakte të ndryshme. Në të njëjtën kohë, në një sferë informacioni pa autoritete - politike, kulturore, morale - dhe pa burime të besuara, nuk ka asnjë mënyrë të lehtë për të dalluar midis teorive të konspiracionit dhe historive të vërteta . Në të menduarit e tij politik për Berishën dhe pasuesit e tij, nuk ka gjë të tillë si një aksident...Nëse ka ndodhur diçka, ajo ishte makinacion e një të huaji. Komploti është fjala e tij e preferuar . Apeli emocional i një teorie konspirative është në thjeshtësinë e saj. Ai shpjegon fenomenet komplekse si rastësi dhe aksidente, i ofron ndjekësve të tij ndjenjën e kënaqshme të të paturit akses të veçantë dhe të privilegjuar ndaj së vërtetës. Për ata që bëhen mbrojtesit e ketyre teorive , përsëritja e këtyre teorive konspirative sjell edhe një shpërblim tjetër: pushtetin Edhe kur shpallet “non grata “ , Berisha shpik fakte të ndryshme , del me teori se SHBA dhe Anglia funksionojne si republika bananesh . Edhe kur flitet per korrupsion madhor ,ai përdor të njëjtën demagogji , duke e paraqitur George Soros si nje mafioz ,që kontrollon qeverinë amerikane dhe e sulmon Berishën , sepse Berisha është patriot dhe nuk bënë kompromise në kurriz te atdheut . Duke gjetur armiq kudo në parti,qeveri e në të gjithë vendin , PD u kthye në pronë private te Berishës dhe drejtuesit e saj jo vetëm nuk mendonin më , por u kthyen në kopje të Saliut dhe kudo ku shfaqen , sillen e flasin si kopje te liderit të tyre .

Kohët e fundit, Karen Stenner, një studiuse e sjelljes njerëzore që filloi të studionte tiparet e personalitetit dy dekada më parë, ka argumentuar se rreth një e treta e popullsisë në çdo vend ka atë që ajo e quan një predispozitë autoritare, një fjalë që është më e dobishme se personaliteti, sepse është më pak e ngurtë. Përkufizimi i Stenner për autoritarizmin nuk është politik dhe nuk është e njëjta gjë me konservatorizmin. Këta njerëz shpesh tërhiqen nga idetë autoritare, sepse ata shqetësohen nga kompleksiteti. Ata nuk e pëlqejnë përçarjen. Ata preferojnë unitetin. Debatet intelektuale , larmia e mendimeve, shumëllojshmëria e përvojave , i bën ata të zemërohen. Ata kërkojnë zgjidhje në një gjuhë të thjeshtë politike , që i bën të ndihen më të sigurte . Kështu PD u kthye ne nje formacion unik , që mendon dhe vepron njelloj , por nuk është e aftë të fitoj . Në këtë mënyrë gjendja është e paralizuar . Vendi nuk ka opozite reale , të afte të fitoj e menaxhoj pushtetin dhe PS drejton dhe vepron e qetë në kurriz të reformave që vendi ka nevojë urgjente. Berisha përditë lëshon rrufe për vjedhje votash e korrupsion (që egzistojnë në mbarë vendin) , por ai është bërë i pabesueshëm dhe është kthyer në fosil politik . Berisha ashtu si edhe akrepi kur nuk kishte mundësi të shkaktonte viktima te tjera , duket se do të thumboj veten , por do të marri me vete gjithë PD-ne .

Shqipëria me mbështetjen e USA dhe Europes se bashkuar si dhe të njerëzve të thjeshtë e të ndershëm po ecën përpara në rrugën e reformave

Për disa pasiguria e momentit aktual duket e frikshme, e megjithatë kjo pasiguri ka qenë gjithmonë aty. Liberalizmi i John Stuart Mill , Thomas Jefferson apo Václav Havel nuk premtoi kurrë asgjë të përhershme. Kontrollet dhe balancat e demokracive kushtetuese perëndimore nuk garantuan kurrë stabilitet. Demokracitë liberale kërkonin gjithmonë gjëra nga qytetarët: pjesëmarrje, argument, përpjekje, luftë. Ata gjithmonë kërkonin njëfarë tolerance për kakofoninë dhe kaosin, si dhe gatishmërinë për t'i luftuar njerëzit që krijojnë kakofoninë dhe kaosin. Ata gjithmonë pranonin mundësinë e dështimit - një dështim që do të ndryshonte planet, do të ndryshonte jetën, do të prishte familjet. Ne gjithmonë duhet të jemi të hapur për ide e vizione të ndryshme. Por ndoshta, duke zgjedhur rrugën tonë nëpër errësirë, ne do të zbulojmë se së bashku mund te zgjedhim rrugen e duhur .

Romancier i italian Ignazio Silone nuk ofron një ilaç ose një antidot të mrekullueshëm, sepse nuk ka një të tillë. Nuk ka zgjidhje përfundimtare, asnjë teori që do të shpjegojë gjithçka. Nuk ka asnjë udhërrëfyes për një shoqëri më të mirë, asnjë ideologji didaktike, asnjë libër rregullash. Gjithçka që mund të bëjmë është të zgjedhim aleatët dhe miqtë tanë - shokët tanë, siç thotë ai - me shumë kujdes, sepse vetëm me ta, së bashku, është e mundur të shmangim edhe një herë tundimet e formave të ndryshme të autoritarizmit. Për shkak se të gjithë autoritarizmat polarizojnë dhe ndajnë njerëzit në kampe ndërluftuese, lufta kundër tyre kërkon koalicione të reja. Dhe kesaj rradhe Shqipëia duket se është ne koalicionin e duhur , është ne anën e duhur të historisë . Reformat kanë hyrë në rrugë të pakthyeshme dhe garancia për vazhdimëinë e tyre janë aleatët tanë dhe institucionet e pavarura që po marrin formë çdo ditë ..