Ja plani i Turqisë për të marrë nën ombrellën e vet Ballkanin Perëndimor pas refuzimit të BE dhe pse Shqipërinë dhe Maqedoninë nuk “e fundosi” vetëm Bullgaria

Bullgaria u bë protagoniste me qëndrimin e saj ndaj Maqedonisë së Veriut, me efekt zinxhir ndaj Shqipërisë, duke mos patur një avancim në axhendën integruese. Por pse Sofja nuk është problemi i vetëm? Vendet në dhomën e pritjes së BE-së si Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Serbia kanë dështuar kryesisht në regjistrimin e ndonjë progresi real në uljen e korrupsionit dhe përmirësimin e demokracisë gjatë katër viteve të fundit, parakushte themelore për anëtarësimin në BE. EURACTIV, rrjeti mediatik për Evropën ka analizuar këto vende, duke parë se sa larg kanë përparuar në vitet e fundit për sa i përket mbajtjes së shtëpisë së tyre. Këtu përmendim dhe rolin e fortë që po luan Turqia, duke u përpjekur të futet në “derën e hapur” që ka lenë BE me investimet ekonomike.

Turqia kthehet  fuqishëm në Ballkan

Megjithëse Ballkani Perëndimor mbetet i rrënjosur fort në orbitën gjeopolitike të Brukselit dhe Uashingtonit, Ankaraja po lëviz me shpejtësi për të forcuar praninë e saj ekonomike dhe politike në vende si Serbia, Maqedonia e Veriut, Shqipëria dhe Bosnja dhe Hercegovina. Sot, anëtarësimi në BE për Ankaranë dhe aleatët e saj ballkanikë ndihet si një ambicie e humbur. Tre shtete ballkanike, Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria, kanë filluar procesin e tyre të integrimit në nismën e Ballkanit të Hapur, të cilën shumë liderë rajonalë e shohin si një zëvendësim për anëtarësimin në BE. Turqia, nga ana e saj, po ndjek një  politikë të jashtme shumë vektoriale dhe Ballkani luan një rol të rëndësishëm në këtë strategji. Ankaraja ka nënshkruar tashmë marrëveshje  të tregtisë së lirë me çdo shtet të Ballkanit Perëndimor dhe si rezultat i marrëveshjeve të tilla, po rrit në mënyrë të qëndrueshme peshën e saj ekonomike. Për shembull, tregtia dypalëshe midis Turqisë dhe Serbisë, ekonomia më e madhe në Ballkanin Perëndimor, ishte rreth 2 miliardë dollarë në vitin 2021; pritet të dyfishohet në 5 miliardë dollarë deri në fund të këtij viti. Gjatë dekadës së fundit, investimet turke në Serbi gjithashtu u  rritën  me urdhra të përmasave, nga 1 milion dollarë në 300 milion dollarë sot. Një bashkëpunim i tillë pritet vetëm të rritet. Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan po  planifikon të vizitojë Serbinë së shpejti , ndërsa ministri i tij i jashtëm, Mevlut Cavusoglu, ishte së fundmi në rajon për takime me liderët në Serbi, Bosnje dhe Hercegovinë, Maqedoninë e Veriut dhe Kroacinë (shteti më i ri anëtar i BE-së, i cili u bashkua me 2013 pas nëntë vitesh si kandidat).

Rezultatet jo të mira për Shqipërinë dhe Maqedoninë

Shqipëria  aplikoi për anëtarësim në 2009 dhe u bë kandidate zyrtare në 2014. Që atëherë, ajo ka punuar për të përmbushur një sërë kushtesh të përcaktuara nga Komisioni. Këto kushte,  gjithsej 15 , janë deklaruar të plotësuara nga Brukseli. Indeksi i perceptimit të korrupsionit i Transparency International ka rënë ndjeshëm midis 2016 dhe 2021, duke rënë nga 39 në 35 pikë nga 100 të mundshme. Aktualisht është në nivelet e vitit 2014 dhe mezi është përmirësuar nga viti 2012. Kjo tregon pak progres në një dekadë, dhe çështje të veçanta të ngritura vazhdimisht gjatë viteve përfshijnë kapjen e shtetit, dhunën policore, korrupsionin e nivelit të lartë dhe kontrollet dhe balancat e dobëta. Duke kaluar në Indeksin e Freedom House, Freedom in the World, është një histori e ngjashme. Shqipëria ka rënë gjatë pesë viteve të fundit, nuk ka pasur progres dhe ende renditet si “pjesërisht e lirë” për sa i përket lirive dhe demokracisë që gëzojnë qytetarët. Gjërat bëhen edhe më keq kur shikojmë peizazhin e lirisë së medias, pasi vendi ka rënë me më shumë se 20 vende më poshtë në renditjen globale që kur kryeministri Edi Rama erdhi në pushtet në 2013. Fotografia është paksa më rozë në Maqedoninë e Veriut , e cila ka qenë në listën e pritjes së bllokut për rreth 17 vjet. Me rrugën e saj të anëtarësimit të lidhur me Shqipërinë fqinje, përparimi i saj ka qenë më i prekshëm. Liritë demokratike po rriten gjithashtu, me vendin që arriti rezultatin më të lartë të të gjitha kohërave prej 67 nga 100 vitin e kaluar, megjithëse ende nuk ka hequr dorë nga statusi "pjesërisht i lirë". Ndërsa ka problemet e saj, Maqedonia e Veriut shpesh i kalon fqinjët e saj për sa i përket azilkërkuesve në Evropë, krimit të organizuar dhe trafikut të drogës.