Marsela Shytia
Një samit dy-ditor i Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO), një forum i themeluar në vitin 2001 nga Kina dhe Rusia si një mbikëqyrës sigurie në rajonin e Euroazisë, u hap të mërkurën në kryeqytetin e Kazakistanit Astana.Së bashku me Rusinë dhe Kinën, ky bllok përbëhet nga ish-republikat sovjetike në Azinë Qendrore, si dhe nga India dhe Irani. Në deklaratën përfundimtare, shtetet anëtare theksuan “angazhimin e tyre për krijimin e një rendi botëror të drejtë dhe shumëpolar të bazuar në rolin kyç të Kombeve të Bashkuara, të drejtën ndërkombëtare dhe aspiratat e shteteve sovrane drejt një partneriteti me përfitim reciprok”. Për presidentin rus Vladimir Putin dhe presidentin kinez Xi Jinping, kjo botë “multipolare” është një alternativë ndaj “hegjemonisë amerikane në botë”, të cilën të dy liderët e dënojnë.
Anëtarësimi i Bjellorusië
Pas pushtimit rus të Ukrainës, Putini shtoi shumë përpjekjet e tij për të bashkuar vendet e Azisë, Afrikës, Lindjes së Mesme dhe Amerikës Latine rreth kësaj ideje. Deri më tani, SCO ka pasur nëntë anëtarë, Kina, India, Irani, Rusia, Kazakistani, Kirgistani, Uzbekistani, Pakistani dhe Taxhikistani. Të enjten, Bjellorusia iu bashkua SCO si anëtari i dhjetë. Jo një lajm për t’u anashkaluar. “Ne besojmë se në shekullin e 21-të është e domosdoshme të ndërtohet siguria globale autentike dhe e pandashme”, tha presidenti bjellorus Alexander Lukashenko në fjalimin e tij në samit. Hyrja e Bjellorusisë në Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait (SCO), vuri në dukje zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov, përfaqëson “një blerje të madhe ” për grupin. “Ne mirëpresim hyrjen e Bjellorusisë në SCO,” tha Peskov “Ai është aleati ynë më i rëndësishëm. Hyrja e Minskut, do të jetë, sigurisht, një avantazh i madh për Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait”, tha ai. Në terma konkretë, hyrja e Bjellorusisë është një halë tjetër në sy të BE dhe Perëndimit.
Sfida për Perëndimin
Ndërsa SCO rritet në dukshmërinë ndërkombëtare dhe peshën ekonomike, ajo është zgjeruar edhe në ambiciet gjeopolitike. Pranimi i pritshëm i Bjellorusisë, i cili kufizohet me Bashkimin Evropian, “vë në pah me të vërtetë se si misioni i SCO ka ndryshuar në vitet e fundit,” tha Eva Seiwert, një eksperte për politikën e jashtme të Kinës në Institutin Mercator për Studimet e Kinës (MERICS) në Berlin. “Ndryshe nga Irani, në të vërtetë nuk ju pëlqen bashkëpunimi ekonomik ose i sigurisë nga bashkimi i Bjellorusisë. Dhe kjo është arsyeja pse unë argumentoj se është më shumë një lëvizje gjeopolitike”, tha ajo. Me Rusinë në vitin e tretë të luftës së saj të ashpër kundër Ukrainës, SCO është bërë një rrugë diplomatike vendimtare për Putinin, si dhe një platformë për të treguar se ai nuk është i izoluar ndërkombëtarisht. Dhe ndërsa marrëdhëniet e Kinës me SHBA-në kanë rënë, Pekini tani është më pak i shqetësuar që SCO të cilësohet një organizatë antiperëndimore – një perceptim që është thelluar vetëm pas pranimit të Iranit, tha Seiwert. “Ata duan që SCO të perceptohet si një bllok i madh që nuk mund të injorohet më,” tha ajo. “Me bashkimin e të gjitha këtyre vendeve, Kina dhe Rusia duan t’i tregojnë se të dyja kanë shumë mbështetës për botëkuptimet e tyre”, tha ajo.
Vizioni i Putinit
Dhe në atë botëkuptim të përbashkët, nuk ka vend për SHBA në Euroazi. Në një takim me zyrtarët e tij të lartë të ministrisë së jashtme muajin e kaluar, Putini paraqiti një vizion të ardhshëm për “një sistem të ri garancish dypalëshe dhe shumëpalëshe të sigurisë kolektive në Euroazi”, me ndihmën e organizatave ekzistuese si SCO dhe një qëllim afatgjatë. për të “përfunduar gradualisht praninë ushtarake të fuqive të jashtme në rajonin euroaziatik”.“Gjatë vizitës sime të fundit në Kinë, presidenti Xi Jinping dhe unë diskutuam këtë çështje. U vu re se propozimi rus nuk është kontradiktor, por përkundrazi plotëson dhe përputhet me parimet bazë të iniciativës kineze të sigurisë globale”, tha Putin, i cili vizitoi Pekinin në maj.Është e qartë se SCO mund të tolerojë regjimet autoritare dhe kjo mund të mos i pëlqejë shumë Perëndimit.